การพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวบนฐานเศรษฐกิจสร้างสรรค์ และการมีส่วนร่วมของชุมชนอย่างยั่งยืน กรณีศึกษา ต.คลองโคน อ.เมือง จ.สมุทรสงคราม

Abstract

การวิจัยเรื่อง การพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวบนฐานเศรษฐกิจสร้างสรรค์และการมีส่วนร่วมของชุมชนอย่างยั่งยืนกรณีศึกษา ต.คลองโคน อ.เมือง จ.สมุทรสงคราม เป็นการศึกษาโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวทางการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวชุมชนคลองโคนบนฐานเศรษฐกิจสร้างสรรค์และและการมีส่วนร่วมของคนในชุมชน การศึกษาได้มุ่งเน้นให้คนในชุมชนโดยเฉพาะแกนนาจะมีบทบาทสาคัญในการคิด วิเคราะห์และออกแบบแนวทางการแก้ปัญหาและการพัฒนาไปพร้อมกับนักวิจัย เพื่อให้ได้แนวทางที่จะนาไปสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืนต่อไป การศึกษาครั้งนี้นักวิจัยทาการศึกษาโดยใช้วิธีการวิจัยแบบมีส่วนร่วมโดยมีนักวิจัย ทาการวิจัยร่วมกับแกนนาชุมชนและประชาชนในท้องถิ่น กาหนดปัญหาและค้นหาแนวทางการพัฒนาร่วมกัน โดยจะใช้การเก็บข้อมูลทั้งในเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณ ผลการศึกษาที่ได้พบว่า 1) การท่องเที่ยวในชุมชนคลองโคนเกิดการกระจุกตัว กิจกรรมการท่องเที่ยวเกิดขึ้นและกระจายผลประโยชน์ไปยังคนบางกลุ่มเท่านั้น ทาให้คนจานวนมากไม่พอใจ 2) กิจกรรมการท่องเที่ยวมีเพียงกิจกรรมทางทะเล ได้แก่ การปลูกป่า ถีบกระดานเลน และชมวิถีชีวิตชาวประมงเท่านั้น ทาให้คนที่ไม่ได้ประกอบอาชีพประมงจึงไม่สามารถรับผลประโยชน์จากการท่องเที่ยว และ 3) กิจกรรมการท่องเที่ยวมีน้อย ทาให้นักท่องเที่ยวไม่สามารถใช้เวลาในแหล่งท่องเที่ยวได้นาน ส่งผลให้การกระจายรายได้น้อยลงตามไปด้วย ภายใต้ศักยภาพของชุมชนคลองโคนตามที่ได้ศึกษาทาให้สามารถพิจารณาปัจจัยแห่งความสาเร็จของการพัฒนาการท่องเที่ยวชุมชนคลองโคนบนฐานเศรษฐกิจสร้างสรรค์อย่างยั่งยืนได้ดังนี้ 1) ยกระดับกิจกรรมการท่องเที่ยวของชุมชนคลองโคนสู่ความเป็นสากล 2) สร้างสรรค์คุณค่าให้สินค้าทางการท่องเที่ยวผ่านทางฉลากข้อมูลหรือป้าย 3) จัดกิจกรรมการท่องเที่ยวบนพื้นฐานการเป็นแหล่งเรียนรู้ 4) กิจกรรมการท่องเที่ยวต้องเกิดขึ้นบนพื้นฐานการมีอยู่จริงมากกว่าการจัดฉาก 5)การพัฒนาการท่องเที่ยวต้องอยู่บนพื้นฐานแนวคิดของความยั่งยืนโดยที่จะต้อง 1) พัฒนากิจกรรมการท่องเที่ยวเพิ่มมากขึ้นเพื่อให้นักท่องเที่ยวใช้เวลาได้นานขึ้น 2) พัฒนากิจกรรมการท่องเที่ยวที่เป็นวิถีชีวิต วัฒนธรรมความเป็นอยู่เพื่อเป็นการกระจายรายได้ให้แก่คนในชุมชนเพิ่มมากขึ้น 3) จัดทาแผนการตลาดและส่งเสริมการท่องเที่ยวตลอดทั้งปีและ 4) พัฒนาตราสินค้าคลองโคนเพื่อยกระดับสินค้าท่องเที่ยวให้เป็นสินค้าคุณภาพ แนวการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวคลองโคนบนฐานเศรษฐกิจสร้างสรรค์และการมีส่วนร่วมของชุมชนอย่างยั่งยืนสรุปได้เป็นขั้นตอนดังนี้ 1) สร้างการมีส่วนร่วมของชุมชนและภาคีที่เกี่ยวข้อง 2) นาชุมชนสู่การศึกษาต้นทุนที่มี3) ศึกษาแนวทางการพัฒนาอย่างสร้างสรรค์ด้วยทักษะต่าง ๆ 4)นาแนวคิดสู่การวางแผนยุทธศาสตร์การท่องเที่ยวชุมชน 5) ประเมินผลชุมชนบนพื้นฐานการพัฒนาอย่างยั่งยืน ข้อเสนอแนะรูปแบบการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวชุมชนคลองโคนที่ได้จากการศึกษาได้แก่ 1) กิจกรรมการท่องเที่ยว : ศูนย์รวมความรู้ระบบนิเวศป่าชายเลนอ่าวไทยและความสัมพันธ์กับวิถีชีวิตชาวประมง 2) กิจกรรมการท่องเที่ยว : วิถีชีวิตลูกหลานชาวเลและ 3) กิจกรรมการท่องเที่ยว : สุดยอดอาหารทะเลอร่อย