การศึกษาปัจจัยด้านการออกแบบเครื่องเรือน ที่สามารถสะท้อนให้เห็นถึงศิลปะดั้งเดิม จากเอกลักษณ์ของโบราณวัตถุและโบราณสถานในสมัยสุโขทัย

Abstract

ศิลปะไทยเป็นเอกลักษณ์ของชาติที่ความงดงาม และสืบทอดมาตั้งแต่อดีต สามารถบ่งบอกถึงวัฒนธรรมที่เกิดขึ้น โดยมีพัฒนาการบนพื้นฐานของความเป็นไทย ลักษณะนิสัยที่อ่อนหวาน ละมุนละไม รักสวยรักงาม ทาให้ศิลปะไทยมีความประณีตอ่อนหวาน เป็นความงามอย่างวิจิตรที่ทุกคนได้เห็นต้องตื่นตาตื่นใจ ลักษณะความงามนี้จึงได้กลายเป็นความรู้สึกทางสุนทรียภาพโดยเฉพาะคนไทย ซึ่งวิถีชีวิตสังคมไทยเป็นสังคมเกษตรกรรมมาก่อน ดังนั้นความผูกพันของจิตใจจึงอยู่ที่ธรรมชาติแม่น้าและพื้นดิน สิ่งหล่อหลอมเหล่านี้จึงเกิดบูรณาการเป็นความคิด ความเชื่อและประเพณีในท้องถิ่น แล้วถ่ายทอดเป็นวัฒนธรรมไทยอย่างงดงาม ที่สาคัญวัฒนธรรมช่วยส่งต่อคุณค่าความหมายของสิ่งอันเป็นที่ยอมรับในสังคม ให้คนในสังคมนั้นได้รับรู้แล้วขยายไปในขอบเขตที่กว้างขึ้น ซึ่งส่วนใหญ่การสื่อสารทางวัฒนธรรมนั้นกระทาโดยผ่านสัญลักษณ์ และสัญลักษณ์นี้คือผลงานศิลปะไทย แต่ในปัจจุบันศิลปะไทยกาลังจะถูกลืมเมื่ออิทธิพลทางเทคโนโลยีสมัยใหม่เข้ามาแทนที่ผ่านการออกแบบ จนเกิดความแตกต่างอย่างเห็นได้ชัดเมื่อเปรียบเทียบกับสมัยอดีต และอิทธิพลดังกล่าวนี้ทาให้คนไทยลืมตัวเองมากขึ้นจนกลายเป็นสิ่งสับสนอยู่กับสังคมใหม่อย่างไม่รู้ตัว จนลืมความเป็นเอกลักษณ์ของชาติ อีกทั้งความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีในปัจจุบัน ยังช่วยสร้างความสะดวกสบายในการใช้ชีวิตให้กับมนุษย์เป็นอย่างมาก โดยเฉพาะเครื่องเรือนนั้นมีความจาเป็นมาก เพราะเปรียบเสมือนปัจจัย 4 ในการดารงชีวิต ทั้งเป็นสิ่งของที่จาเป็นหรือเป็นสิ่งของที่ต้องการ ในการเลือกใช้เครื่องเรือนแต่ละรูปแบบสามารถแสดงออกถึงความนึกคิด และจิตใจของผู้ใช้ได้ ปัจจุบันเครื่องเรือนมีมากมายหลายรูปแบบ และรูปแบบเหล่านี้ก็แสดงถึงความเจริญรุ่งเรืองของศิลปะและวัฒนธรรมในแต่ละยุค การออกแบบที่สะท้อนถึงรูปลักษณ์ของศิลปะของวัตถุดั้งเดิมก็มีความสาคัญไม่น้อย เพราะถือได้ว่าเป็นการอนุรักษ์รูปลักษณ์ของศิลปะดั้งเดิมไว้ไม่ให้สูญสิ้นไป ซึ่งจากการศึกษาและวิเคราะห์คุณลักษณะเฉพาะของรูปแบบและแนวคิดการออกแบบ ที่สามารถสะท้อนให้เห็นถึงศิลปะดั้งเดิม จากเอกลักษณ์ของโบราณวัตถุและโบราณสถานในสมัยสุโขทัย ที่ใช้เป็นกรณีศึกษา เพื่อการแปลงรูปแบบปัจจัยและหลักการออกแบบของศิลปะสมัยสุโขทัย สู่การออกแบบเครื่องเรือนสมัยใหม่ ที่สามารถสะท้อนให้เห็นถึงศิลปะดั้งเดิม โดยมีสมมติฐานการวิจัย คือ รูปแบบและกระบวนการแนวคิดการออกแบบเครื่องเรือนสมัยใหม่ จากรูปลักษณ์และลวดลายไทยจากโบราณวัตถุและโบราณสถานในสมัยสุโขทัย สามารถสะท้อนให้เห็นถึงศิลปะดั้งเดิมได้ มีขอบเขตของการวิจัยมุ่งเน้นศึกษาปัจจัยด้านการออกแบบเครื่องเรือน ที่สามารถสะท้อนให้เห็นถึงศิลปะดั้งเดิม จากเอกลักษณ์ของโบราณวัตถุและโบราณสถานในสมัยสุโขทัย ประเภทชุดรับแขก ผ่านกระบวนการรับรู้ของผู้บริโภค พบว่าการรับรู้ด้านคุณค่าของศิลปะสมัยสุโขทัย ผ่านรูปแบบและกระบวนการแนวคิดการออกแบบเครื่องเรือนสมัยใหม่ จากรูปลักษณ์และลวดลายไทยจากโบราณวัตถุและโบราณสถานในสมัยสุโขทัยนั้น สามารถสะท้อนให้เห็นถึงศิลปะดั้งเดิม ในระดับปานกลางได้ในประเด็นการรับรู้คุณค่าของศิลปะสมัยสุโขทัย การรับรู้ด้านความสวยงาม และการรับรู้ด้านประโยชน์ใช้สอย ส่วนในประเด็นการรับรู้ด้านความน่าใช้ และภาพรวมการสะท้อนให้เห็นถึงศิลปะดั้งเดิมนั้น สามารถสื่อได้อยู่ในระดับที่มาก เนื่องจากการออกแบบทาให้ผู้บริโภคนั้นรับรู้ได้ถึงความสวยงามที่ให้ความรู้สึกที่ทันสมัย แต่แฝงไปด้วยความรู้สึกถึงคุณค่าของศิลปะดั้งเดิม จึงสร้างความรู้สึกน่าใช้ให้แก่ผู้บริโภคได้ ซึ่งความสาคัญในการออกแบบที่สะท้อนถึงรูปลักษณ์ของศิลปะของวัตถุดั้งเดิม ที่ถูกสังเคราะห์มาใช้ในการออกแบบเครื่องเรือนสมัยใหม่ ที่สามารถสอดคล้องกับทิศทางการออกแบบที่มีความทันสมัยในยุคปัจจุบัน แต่ยังคงสืบสานถึงศิลปะ ขนบธรรมเนียม และลวดลายของความเป็นไทยได้อย่างลงตัว สามารถก่อให้เกิดการอนุรักษ์ศิลปะดั้งเดิมไว้สืบต่อไป แต่อย่างไรก็ตาม การออกแบบเพื่อสื่อถึงเอกลักษณ์ของศิลปะแบบดั้งเดิมที่ดี จาเป็นต้องรู้วิธีการแปลงอัตลักษณ์ของสิ่งนั้นให้ถูกต้อง และจาเป็นต้องคานึงถึงความพึงพอใจของผู้บริโภคควบคู่กันไป มิฉะนั้นการออกแบบที่ต้องการสื่อถึงศิลปะดั้งเดิมจะไม่มีความหมายเลย ถ้าการออกแบบที่มีวิธีการแปลงที่สื่อถึงแหล่งอ้างอิงทางทัศนาการได้ แต่ไม่สามารถตอบสนองความต้องการด้านต่างๆ ของผู้บริโภคได้ เช่น ความสวยงาม ประโยชน์ใช้สอย เป็นต้น